Szkodnictwo leśne powoduje określone straty z tytułu zaboru lub zniszczenia mienia, jak również wywołuje szkodliwe skutki w walorach niematerialnych, ze względu na usytuowanie w środowisku przyrodniczym.
 
Rodzaje szkodnictwa leśnego:
 

1.Bezprawne korzystanie z lasu
Polega na popełnianiu różnych czynów zabronionych prawem, przeważnie wykroczeń, związanych z pobytem człowieka w lesie i na gruntach leśnych. Czyny takie obejmują przeważnie:

• szkodliwe i nadmierne pozyskiwanie produktów i surowców pochodzenia leśnego, w tym płodów runa leśnego,
• niszczenie różnych składników przyrody występujących w lasach i na gruntach leśnych, w tym składników chronionych,
• nieprzestrzeganie przepisów w zakresie ochrony przeciwpożarowej,
• niewłaściwe zachowanie się na terenach leśnych w zakresie ładu, porządku i utrzymania czystości.
•  
• 2. Kłusownictwo
  Polega na nielegalnym pozyskiwaniu zwierzyny (zwierząt łownych) albo na usiłowaniu wchodzenia w posiadanie tej zwierzyny. Proceder ten uprawia nie tylko osoba całkowicie pozbawiona uprawnień do wykonywania polowania, ale również myśliwy polujący niezgodnie z przepisami prawa lub osoba nieprawnie zezwalająca na polowanie.

3. Kradzież i niszczenie mienia
Grupa obejmuje różne składniki mienia Lasów Państwowych i innego posiadacza lasów, inne niż drewno, zwierzyna. Duży udział w grupie mają elementy terenowej infrastruktury technicznej.
4. Kradzież drewna z lasu państwowego
Kradzież drewna z lasu państwowego stanowi główną grupę i pozycję rodzajową szkodnictwa leśnego. Przypadki kradzieży drewna mogą być wykroczeniami lub przestępstwami, w zależności od wartości spowodowanej szkody. Wartość graniczną szkody stanowi kwota 75 zł.

Zasady udostępniania lasów wg. Ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz.U. 2005 r. Nr 45, poz. 435 ze zm.)

Art. 26
1. Lasy stanowiące własność Skarbu Państwa z zastrzeżeniem ust. 2 i 3,  
są udostępniane dla ludności.
2. Stałym zakazem wstępu objęte są lasy stanowiące:
      1)      uprawy leśne do 4 m wysokości,
      2)      powierzchnie doświadczalne i drzewostany nasienne,
      3)      ostoje zwierząt,
      4)      źródliska rzek i potoków,
      5)      obszary zagrożone erozją.
3. Nadleśniczy wprowadza okresowy zakaz wstępu do lasu stanowiącego własność Skarbu Państwa, w razie gdy:
     1)      wystąpiło zniszczenie albo znaczne uszkodzenie drzewostanów lub degradacja runa leśnego,
     2)      występuje duże zagrożenie pożarowe,
     3)      wykonywane są zabiegi gospodarcze związane z ochroną lasu lub pozyskaniem drewna.
4.  Lasy objęte stałym lub okresowym zakazem wstępu, z wyjątkiem przypadków określonych w ust. 2 pkt 1, oznacza się tablicami z napisem „zakaz wstępu" oraz wskazaniem przyczyny i terminu obowiązywania zakazu. Obowiązek ustawiania i utrzymywania znaków ciąży na nadleśniczym w stosunku do lasów będących w zarządzie Lasów Państwowych oraz na właścicielach pozostałych lasów.
 Art. 27
1. Lasy stanowiące własność Skarbu Państwa są udostępniane z uwzględnieniem zakazów zawartych w art. 26 i art. 30, do zbioru runa leśnego:
      1)      na potrzeby własne,
      2)      dla celów przemysłowych, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3.
2. Zbiór płodów runa leśnego dla celów przemysłowych wymaga zawarcia 
    umowy z nadleśnictwem.
3. Nadleśniczy odmawia zawarcia umowy, w przypadku gdy zbiór runa  
    leśnego zagraża środowisku leśnemu.

4. Lokalizowanie pasiek w lasach stanowiących własność Skarbu Państwa
     jest nieodpłatne.
(…)
Art. 28
Właściciel lasu niestanowiącego własności Skarbu Państwa może zakazać wstępu do lasu, oznaczając ten las tablicą z odpowiednim napisem.
 Art. 29
1.      Ruch pojazdem silnikowym, zaprzęgowym i motorowerem w lesie dozwolony jest jedynie drogami publicznymi, natomiast drogami leśnymi jest dozwolony tylko wtedy, gdy są one oznakowane drogowskazami dopuszczającymi ruch po tych drogach. Nie dotyczy to inwalidów poruszających się pojazdami przystosowanymi do ich potrzeb.
1a. Jazda konna w lesie dopuszczalna jest tylko drogami leśnymi wyznaczonymi przez nadleśniczego.
2. Postój pojazdów, o których mowa w ust. 1, na drogach leśnych jest dozwolony wyłącznie w miejscach oznakowanych.
3. Przepisy ust. 1 oraz art. 26 ust. 2 i 3, a także art. 28, nie dotyczą wykonujących czynności służbowe lub gospodarcze:
      1) pracowników nadleśnictw;
      2) osób nadzorujących gospodarkę leśną oraz kontrolujących jednostki organizacyjne Lasów Państwowych;
     3) osób zwalczających pożary oraz ratujących życie lub zdrowie ludzkie;
     4) funkcjonariuszy Straży Granicznej chroniących granicę państwową oraz funkcjonariuszy innych organów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo i porządek publiczny;
     5) osób wykonujących czynności z zakresu gospodarki łowieckiej oraz właścicieli pasiek zlokalizowanych na obszarach leśnych;
     6) właścicieli lasów we własnych lasach;
     7) osób użytkujących grunty rolne położone wśród lasów;
     8) pracowników leśnych jednostek naukowych, badawczo-rozwojowych i doświadczalnych, w związku z wykonywaniem badań naukowych i doświadczeń z zakresu leśnictwa i ochrony przyrody;
     9) wojewódzkich konserwatorów przyrody oraz pracowników Służb Parków Krajobrazowych;
     10) osób sporządzających plany urządzenia lasu, uproszczone plany urządzenia lasu lub inwentaryzację stanu lasu, o której mowa w art. 19 ust. 3.
4. Imprezy sportowe oraz inne imprezy o charakterze masowym organizowane w lesie wymagają zgody właściciela lasu.

Art. 30
 1. W lasach zabrania się:
      1)  zanieczyszczania gleby i wód;
      2)  zaśmiecania;
      3)  rozkopywania gruntu;
      4)  niszczenia grzybów oraz grzybni;
      5)  niszczenia lub uszkadzania drzew, krzewów lub innych roślin;
      6)  niszczenia urządzeń i obiektów gospodarczych, turystycznych i technicznych oraz znaków i tablic;
      7)  zbierania płodów runa leśnego w oznakowanych miejscach zabronionych;
      8)  rozgarniania i zbierania ściółki;
      9)  wypasu zwierząt gospodarskich;
    10)  biwakowania poza miejscami wyznaczonymi przez właściciela lasu lub   
        nadleśniczego;
    11)  wybierania jaj i piskląt, niszczenia lęgowisk i gniazd ptasich, a także niszczenia legowisk, nor i mrowisk;
    12)  płoszenia, ścigania, chwytania i zabijania dziko żyjących zwierząt;
    13)  puszczania psów luzem;
    14)  hałasowania oraz używania sygnałów dźwiękowych, z wyjątkiem przypadków wymagających wszczęcia alarmu.
2. Przepisy ust. 1 pkt. 3 i 5 nie dotyczą czynności związanych z gospodarką leśną, a pkt. 12-14 nie dotyczą polowań.
3. W lasach oraz na terenach śródleśnych, jak również w odległości do 100 m od
    granicy lasu, zabrania się działań i czynności mogących wywołać    niebezpieczeństwo, a w szczególności:
      1)  rozniecania ognia poza miejscami wyznaczonymi do tego celu przez właściciela lasu lub nadleśniczego;
      2)  korzystania z otwartego płomienia;
      3)  wypalania wierzchniej warstwy gleby i pozostałości roślinnych.
4. Przepisy ust. 3 nie dotyczą działań i czynności związanych z gospodarką leśną, pod warunkiem że czynności te nie stanowią zagrożenia pożarowego.

Sankcje za naruszenie zakazów wymienionych w ustawie o lasach na podstawie Kodeksu wykroczeń; ustawa z 20 maja 1971 r. i Kodeksu Karnego; ustawa z 6 czerwca 1997 r.
Rozdział X
Wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu osób i mienia.
 Art. 82. § 1. Kto nieostrożnie obchodzi się z ogniem lub wykracza przeciwko przepisom dotyczącym zapobiegania i zwalczania pożarów, a w szczególności:
(…)
7) (90) w lesie lub na terenie śródleśnym albo w odległości mniejszej niż 100 m od granicy lasu:
używa ciągnika lub innej maszyny bez należytego zabezpieczenia przed iskrzeniem,
roznieca ogień poza miejscami wyznaczonymi do tego celu,
pozostawia rozniecony ogień,
korzysta z otwartego płomienia,
wypala wierzchnią warstwę gleby lub pozostałości roślinne,
porzuca nie ugaszone zapałki lub niedopałki papierosów,
dopuszcza się innych czynności mogących wywołać niebezpieczeństwo pożaru,
8) roznieca lub pozostawia ognisko w pobliżu mostu drewnianego albo przejeżdża przez taki most z otwartym ogniem lub z nie zamkniętym paleniskiem;
9) (91) wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi ochrony lasu przed pożarem, nie wykonuje zabiegów profilaktycznych i ochronnych, zapobiegających powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożarów;
podlega karze aresztu, grzywny albo karze nagany.
§ 2. Kto zostawia małoletniego do lat 7 w okolicznościach umożliwiających mu wzniecenie pożaru,
podlega karze grzywny albo karze nagany.
Rozdział XIV
Wykroczenia przeciwko mieniu.
Art. 119. (113) § 1. Kto kradnie lub przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą, jeżeli jej wartość nie przekracza 1/4 minimalnego wynagrodzenia,
podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.(…)
§ 4. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1, można orzec obowiązek zapłaty równowartości ukradzionego lub przywłaszczonego mienia, jeżeli szkoda nie została naprawiona.
Art. 120. § 1. Kto w celu przywłaszczenia dopuszcza się wyrębu drzewa w lesie albo kradnie lub przywłaszcza sobie z lasu drzewo wyrąbane lub powalone, jeżeli wartość drzewa nie przekracza 1/4 minimalnego wynagrodzenia
podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
§ 2. Usiłowanie oraz podżeganie i pomocnictwo są karalne.
§ 3. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1 orzeka się nawiązkę w wysokości podwójnej wartości wyrąbanego, ukradzionego lub przywłaszczonego drzewa, a ponadto, jeżeli ukradzione lub przywłaszczone drzewo nie zostało odebrane, orzeka się obowiązek zapłaty jego równowartości.
 
Rozdział XIX
Szkodnictwo leśne, polne i ogrodowe.
Art. 148. § 1. Kto: dokonuje w nie należącym do niego lesie wyrębu gałęzi, korzeni lub krzewów, niszczy je lub uszkadza albo karczuje pniaki;
zabiera z nie należącego do niego lasu wyrąbane gałęzie, korzenie lub krzewy albo wykarczowane pniaki,
podlega karze grzywny.
(…)
§ 3. W razie popełnienia wykroczenia można orzec nawiązkę do wysokości 500 złotych.
Art. 149. Kto nabywa gałęzie, korzenie, krzewy lub pniaki wiedząc o tym, że pochodzą one z wykroczenia określonego w art. 148, lub pomaga do ich zbycia albo w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przyjmuje je lub pomaga do ich ukrycia,
podlega karze grzywny.
Art. 151. § 1. Kto pasie zwierzęta gospodarskie na nie należących do niego gruntach leśnych lub rolnych albo przez takie grunty w miejscach, w których jest to zabronione, przechodzi, przejeżdża lub przegania zwierzęta gospodarskie,
podlega karze grzywny do 500 złotych albo karze nagany.
§ 2. Jeżeli grunt jest zaorany, zasiany lub obsadzony, znajduje się w stanie sztucznego zalesienia, naturalnego odnowienia lub stanowi młodnik leśny do lat 20, sprawca
podlega karze grzywny.
(…)
§ 4. (133) Ściganie następuje na żądanie pokrzywdzonego.
§ 5. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1, 2 lub 3 można orzec nawiązkę do wysokości 1.500 złotych.
Art. 153. § 1. Kto w nie należącym do niego lesie:
wydobywa żywicę lub sok brzozowy, obrywa szyszki, zdziera korę, nacina drzewo lub w inny sposób je uszkadza,
zbiera mech lub ściółkę,
zbiera gałęzie, korę, wióry, trawę, wrzos, szyszki lub zioła albo zdziera darń,
zbiera grzyby lub owoce leśne w miejscach, w których jest to zabronione, albo sposobem niedozwolonym,
podlega karze grzywny do 250 złotych albo karze nagany.
(…)
Art. 154. § 1. Kto na nie należącym do niego gruncie leśnym lub rolnym:
1) wydobywa piasek, margiel, żwir, glinę lub torf,
2) niszczy lub uszkadza urządzenia służące do utrzymania zwierząt lub ptaków,
(…)
4) kopie dół lub rów,
podlega karze grzywny do 1.000 złotych albo karze nagany.
(…)
Art. 155. § 1. Kto na gruncie leśnym lub rolnym niszczy lub uszkadza urządzenia melioracyjne,
podlega karze grzywny.
§ 2. W razie popełnienia wykroczenia można orzec obowiązek zapłaty równowartości wyrządzonej szkody lub obowiązek przywrócenia do stanu poprzedniego.
Art. 156. § 1. Kto na nie należącym do niego gruncie leśnym lub rolnym niszczy zasiewy, sadzonki lub trawę,
podlega karze grzywny do 500 złotych albo karze nagany.
(…)
§ 3. W razie popełnienia wykroczenia można orzec nawiązkę do wysokości 500 złotych.
Art. 157. § 1. Kto wbrew żądaniu osoby uprawnionej nie opuszcza lasu, pola, ogrodu, pastwiska, łąki lub grobli,
podlega karze grzywny do 500 złotych lub karze nagany.
§ 2. (139) Ściganie następuje na żądanie pokrzywdzonego.
Art. 161. (144) Kto, nie będąc do tego uprawniony albo bez zgody właściciela lub posiadacza lasu, wjeżdża pojazdem silnikowym, zaprzęgowym lub motorowerem do nie należącego do niego lasu w miejscu, w którym jest to niedozwolone, albo pozostawia taki pojazd w lesie w miejscu do tego nie przeznaczonym,
podlega karze grzywny.
Art. 162. (145) § 1. Kto w lasach zanieczyszcza glebę lub wodę albo wyrzuca do lasu kamienie, śmieci, złom, padlinę lub inne nieczystości, albo w inny sposób zaśmieca las,
podlega karze grzywny albo karze nagany.
§ 2. Jeżeli czyn sprawcy polega na zakopywaniu, zatapianiu, odprowadzaniu do gruntu w lasach lub w inny sposób składowaniu w lesie odpadów, sprawca
podlega karze aresztu albo grzywny.
§ 3. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1 można orzec nawiązkę, a w razie popełnienia wykroczenia określonego w § 2 orzeka się nawiązkę - do wysokości równej kosztom rekultywacji gleby, oczyszczenia wody, wydobycia, wykopania, usunięcia z lasu, a także zniszczenia lub neutralizacji odpadów.
Art. 163. (146) Kto w lesie rozgarnia ściółkę i niszczy grzyby lub grzybnię,
podlega karze grzywny albo karze nagany.
Art. 164. (147) Kto wybiera jaja lub pisklęta, niszczy lęgowiska lub gniazda ptasie albo niszczy legowiska, nory lub mrowiska znajdujące się w lesie albo na nie należącym do niego gruncie rolnym,
podlega karze grzywny albo karze nagany.
Art. 165. (148) Kto w lesie, w sposób złośliwy, płoszy albo ściga, chwyta, rani lub zabija dziko żyjące zwierzę, poza czynnościami związanymi z polowaniem lub ochroną lasów, jeżeli czyn z mocy innego przepisu nie jest zagrożony karą surowszą podlega karze grzywny albo karze nagany.
Art. 166. (149) Kto w lesie puszcza luzem psa, poza czynnościami związanymi z polowaniem, podlega karze grzywny albo karze nagany.
  
KODEKS KARNY
Rozdział XXXV
Przestępstwa przeciwko mieniu

Art. 278. § 1. Kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 290. § 1. Kto w celu przywłaszczenia dopuszcza się wyrębu drzewa w lesie, podlega odpowiedzialności jak za kradzież.
§ 2. W razie skazania za wyrąb drzewa albo za kradzież drzewa wyrąbanego lub powalonego, sąd orzeka na rzecz pokrzywdzonego nawiązkę w wysokości podwójnej wartości drzewa.

Art. 291. § 1. Kto rzecz za pomocą czynu zabronionego nabywa lub pomaga do jej zbycia albo tę rzecz przyjmuje lub pomaga do jej ukrycia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 292 Kto, rzecz o której na podstawie towarzyszących okoliczności powinien i może przypuszczać, że została uzyskana za pomocą czynu zabronionego, nabywa lub pomaga do jej zbycia lub tę rzecz przyjmuje lub pomaga do jej ukrycia, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do las 2.